“Pas toen ik zeker wist dat ik nee kon zeggen, kon ik ook weer ja zeggen.”

Grenzen zijn voor de meeste mensen die worstelen met codependentie een ‘ding’. Ze vinden het moeilijk om hun grenzen te voelen, laat staan ze aan te geven. Over het algemeen ligt de oorzaak hiervan in de kindertijd. Als jouw gevoelens in je jeugd niet gerespecteerd werden (bijvoorbeeld door ouders/verzorgers, leraren, klasgenootjes) kan het zo zijn dat het moeilijk is geworden om te voelen wanneer iemand over je grenzen gaat. Uit angst dat ze opnieuw niet gerespecteerd zullen worden, of je er wellicht zelfs om afgewezen zult worden, durf je ze ook niet meer aan te geven.

Als ervaringsdeskundige was dat voor mij niet anders. Ik ben in mijn jeugd langdurig gepest en heb daardoor ‘afgeleerd’ om mijn gevoel te uiten. Ik werd gepest om het sensitieve, zachtaardige, slimme meisje dat ik was. Ik was makkelijk te raken. Als ik een keer boos werd om wat ze met me deden werd ik uitgelachen en als ik verdrietig werd ook, of er werd gezegd dat ik me niet aan moest stellen. Grenzen aangeven werd afgestraft. Met als gevolg dat ik het idee kreeg dat mijn gevoelens er niet toe deden en dat ik ze maar beter weg kon stoppen. Ik leerde om mijn gevoel niet meer serieus te nemen, eraan voorbij te gaan. Het gevoel van afwijzing, isolatie en eenzaamheid was ondraaglijk dus ik deed alles om erbij te horen en zo was grenzen aangeven een no-go geworden. 

Later kwam dit gedrag terug in de relaties die ik aanging. Liefdesrelaties, vriendschappen, werkrelaties. Ik kon mijn grenzen niet voelen, en áls ik ze voelde dan durfde ik ze niet aan te geven, uit angst erom afgewezen te worden. Als ik ze een keer wel aangaf dan deed ik dat op zo’n defensieve manier dat mijn angst alleen maar bevestigd werd. Dit patroon zorgde ervoor dat ergens diep van binnen mijn basishouding naar andere mensen ‘nee’ werd. Ik vertrouwde eigenlijk niemand meer, ook mezelf niet. Er was een continue bewaking van mijn grenzen en ik voelde me altijd onveilig (wat een enorme uitputtingsslag is voor je autonome zenuwstelsel). Het verlangen naar verbinding met andere mensen was enorm groot maar ik wist niet hoe ik daar op een gezonde manier gestalte aan kon geven. Het was ‘nee’ tot het ‘ja’ werd en dan was het ook helemaal ja (en eigenlijk nooit meer nee) en deed ik alles om die oh zo bekende afwijzing, isolatie en eenzaamheid van vroeger te voorkomen.

Uiteindelijk, doordat ik vastzat in een ongezonde relatie en me doodongelukkig voelde, zag ik het patroon en kon ik stappen nemen om dat patroon te doorbreken. Ik moest nee leren zeggen. En daarvoor moest ik eerst nee leren voelen. Door in therapie te gaan, mijn trauma’s te helen en van mezelf te leren houden kwam ik een heel eind. Ik leerde op een gezonde manier voor mezelf te zorgen in situaties waarbij ik mijn grens aangaf en daar afwijzend op werd gereageerd. Toch gebeurde het nog regelmatig dat ik nee voelde maar ja zei. Of ja zei en pas achteraf de nee voelde.

Uiteindelijk is mijn hersenletsel daarin de ultieme les geweest. Ineens zat ik in een situatie waarin ik mijn grenzen wel aan móest geven want ik kon letterlijk bijna niks meer. Om te kunnen herstellen moest ik (onder andere) opnieuw leren voelen hoe ik grenzen überhaupt ervaar in mijn lichaam (daarom: vertragen). Hoe het naderen van een grens voelt. Hoe het voelt in mijn lijf als een grens overschreden wordt, door mezelf of door iemand anders. En wat er gebeurt op het moment dat ik een grens wel aangeef en ernaar geluisterd wordt, hoe dát voelt in mijn lichaam. Ik leerde ook hoe een ‘gezonde ja’ voelt. Een ja uit liefde en enthousiasme in plaats van een ja uit angst om afgewezen te worden. 

Stukje bij beetje begon ik steeds duidelijker te voelen waar mijn grenzen liggen en begon ik er steeds meer op te vertrouwen dat als ik een grens voel, ik die ook aan kan geven zonder dat ik het gevoel heb dat ik in een levensbedreigende situatie ben beland. Dat vertrouwen, de zekerheid, dat ik nee kan en zal zeggen, zorgde ervoor dat ik ook weer ja kan zeggen. Ja tegen mezelf in de eerste plaats – ja tegen wie ik ben en alles wat ik voel. Maar ook ja tegen verbinding met een ander – in de liefde, in vriendschap en in werk. Ja, zonder dat ik me hoef te wapenen tegen wat er eventueel kan gebeuren. En wat een verademing is dat!

Is mijn verhaal herkenbaar voor je en wil je leren hoe je op een gezonde manier je grenzen kan voelen en aangeven? Neem dan hier contact op.